Ustawy dostępnościowe
Ustawa o zapewnianiu dostępności, Ustawa o dostępności cyfrowej
Ustawa o zapewnianiu dostępności; UZD
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. 2020 poz. 1062).
Ustawa o dostępności cyfrowej; UDC
Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 poz. 848).
Ustawa o języku migowym; UJM
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. 2017 r. poz. 1824).
Konwencja
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. 2012 r. poz. 1169 oraz 2018 r. poz. 1217).
Ustawa o szkolnictwie wyższym i nauce
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. 2021 r. poz. 478, 619).
Dostępność
Dostępność architektoniczna, cyfrowa oraz informacyjno-komunikacyjna, co najmniej w zakresie określonym przez minimalne wymagania, o których mowa w art. 6 Ustawy o zapewnianiu dostępności, będącą wynikiem uwzględnienia Uniwersalnego projektowania albo zastosowania Racjonalnego usprawnienia.
Dostępność architektoniczna
Dostępność odniesiona do obiektów architektonicznych takich jak budynki, przestrzenie publiczne, procedury ewakuacyjne. Oznacza w szczególności możliwość korzystania z obiektów architektonicznych przez jak najszerszą grupę osób w możliwie największym stopniu.
Dostępność cyfrowa
Dostępność odniesiona do zasobów cyfrowych; oznacza w szczególności możliwość korzystania z informacji cyfrowej przez jak najszerszą grupę osób w możliwie największym stopniu.
Dostępność informacyjno-komunikacyjna
Zapewnienie kontaktu telefonicznego, korespondencyjnego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub tłumacza migowego lub tłumacza-przewodnika, dającego możliwość korzystania z informacji i komunikowania się przez jak najszerszą grupę osób w możliwie największym stopniu.
Uniwersalne projektowanie
Uniwersalne projektowanie, o którym mowa w art. 2 Konwencji. Oznacza projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Uniwersalne projektowanie nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych grup osób z niepełnosprawnościami, jeżeli jest to potrzebne.
Racjonalne usprawnienie
Racjonalne usprawnienie, o którym mowa w art. 2 Konwencji. Oznacza konieczne i odpowiednie zmiany i dostosowania, nie nakładające nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia, jeśli jest to potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.
Dostęp alternatywny
Dostęp alternatywny, o którym mowa w ust. 1 Ustawy o zapewnianiu dostępności, polega w szczególności na zapewnieniu osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcia innej osoby lub zapewnieniu wsparcia technicznego osobie ze szczególnymi potrzebami, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, lub wprowadzeniu takiej organizacji podmiotu publicznego, która umożliwi realizację potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, w niezbędnym zakresie dla tych osób. Dostęp alternatywny może być stosowany jedynie w wyjątkowych sytuacjach, tzn. gdy w szczególności ze względów technicznych lub prawnych niemożliwe jest zastosowanie uniwersalnego projektowania lub racjonalnych usprawnień.
Więcej informacji odnośnie dostępu alternatywnego.
Osoba ze szczególnymi potrzebami
Osoba, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.
Bariera
Przeszkoda lub ograniczenie architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwia lub utrudnia osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.
Zasób cyfrowy
Strona internetowa, aplikacja mobilna, dokument cyfrowy.
Strona internetowa
Zbiór uporządkowanych logicznie, połączonych ze sobą przez nawigację oraz linki, elementów prezentowanych za pomocą przeglądarki internetowej pod jednolitym adresem elektronicznym. (Ustawa o dostępności cyfrowej).
Zarówno pojedyncza strona internetowa, jak i serwis złożony z wielu stron internetowych, czyli witryna, potocznie określane są jako „strona internetowa”. Ta definicja ogranicza stosowanie terminu „strona internetowa” tylko do zasobu uzyskanego z pojedynczego identyfikatora URI , a więc do jednej, pojedynczej samodzielnej strony internetowej albo jednej, pojedynczej strony w witrynie złożonej z wielu stron. (Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1).
Serwis internetowy; witryna internetowa (website)
Grupa powiązanych ze sobą, w celu zwiększenia funkcjonalności, stron internetowych i innych dokumentów udostępnianych w internecie z jednego adresu domenowego za pośrednictwem usługi WWW. (źródło/więcej informacji: wikipedia.org)
System portalowy
Aktualnie używany system portalowy Politechniki Rzeszowskiej.
Identyfikator URI
Ujednolicony Identyfikator Zasobu (ang. Uniform Resource Identifier) - internetowy standard umożliwiający łatwą identyfikację zasobu w sieci - niepowtarzalny identyfikator zasobu dostępnego za pośrednictwem internetu.
Aplikacja mobilna
Publicznie dostępne oprogramowanie z interfejsem dotykowym zaprojektowane do wykorzystania na przenośnych urządzeniach elektronicznych, z wyłączeniem aplikacji przeznaczonych do użytku na przenośnych komputerach osobistych.
Dokument cyfrowy
Dokument w postaci cyfrowej; stanowiący odrębną całość znaczeniową zbiór danych uporządkowanych w określonej strukturze wewnętrznej zapisywany, przechowywany, odczytywany i przesyłany w postaci cyfrowej.
Alias
Alias internetowy - alternatywny, łatwy do zapamiętania adres URL/adres poczty elektronicznej.
Czcionka szeryfowa
Czcionka o kroju zdobionym/dekoracyjnym, zawierająca znaki składające się z różnego rodzaju poprzecznych lub ukośnych linii/zakończeń, tzw. szeryfów. Przykładami czcionek szeryfowych są np.Times New Roman, Georgia.
Czcionka bezszeryfowa
Czcionka o kroju pozbawionym ozdobników w postaci szeryfów – końcówki znaków są proste. Tekst zapisany czcionką bezszeryfową zapewnia lepszą czytelność tekstu. Przykładami czcionek bezszeryfowych są np. Arial, Calibri, Verdana, Helvetica, Roboto..
Tekst regularny, tekst standardowy
Zgodnie z WCAG tekst regularny (standard text) ma rozmiar mniejszy niż 18 punktów/24 piksele lub mniejszy niż 14 punktów/19 pikseli dla tekstu pogrubionego. Ważne np. w kontekście określania współczynnika kontrastu.
Tekst duży
Zgodnie z WCAG tekst duży (large text) ma rozmiar co najmniej 18 punktów/24 piksele lub co najmniej 14 punktów/19 pikseli dla tekstu pogrubionego. Ważne np. w kontekście określania współczynnika kontrastu.
Obraz tekstu
Tekst, który jest renderowany/przedstawiany w postaci nietekstowej (np. jako grafika) w celu uzyskania określonych efektów wizualnych.
Twarda spacja
Znak spacji niepozwalający na przełamywanie wiersza tekstu w danym miejscu.
Współczynnik kontrastu
Jest to różnica kolorów (luminancji) dwóch sąsiadujących ze sobą elementów (np. kolor tekstu i kolor tła) wyświetlanych np. na ekranie. Współczynnik kontrastu może posiadać wartość z zakresu 1:1 - 21:1, im większa wartość, tym wyższy kontrast. Więcej informacji odnośnie kontrastu w kontekście dostępności.
Audiodeskrypcja
Informacja czytana przez lektora, najczęściej jako dodatkowa ścieżka dźwiękowa do pliku wideo lub obrazu. Dodawana jest w celu opisu szczegółów obrazu, których nie są w stanie dostrzec osoby niewidome lub słabowidzące. Zapewnia informacje o miejscu akcji, postaciach, zmianie scenerii, tekstach widocznych na ekranie i innych treściach wizualnych. W standardowej audiodeskrypcji materiału wideo informacja jest czytana w przerwach pomiędzy dialogami (jeżeli one występują).
Deklaracja dostępności
Specjalna strona zawierająca opis dostępności podmiotu publicznego dla osób ze szczególnymi potrzebami. Informuje m.in. jakie standardy dostępności spełnia podmiot publiczny m.in. na stronie internetowej, w aplikacji mobilnej i budynkach danego podmiotu publicznego, które treści są niedostępne i dlaczego, jak zgłosić problemy z dostępnością. Szczegółowe informacje odnośnie deklaracji dostępności.
WCAG
WCAG to skrótowiec od Web Content Accessibility Guidelines czyli wytycznych dotyczących dostępności treści internetowych. Obecnie obowiązuje wersja 2.1 tych wytycznych. Wyjaśniają one, jak tworzyć strony internetowe i aplikacje aby udostępnić je osobom z niepełnosprawnościami np. wzroku, słuchu, ruchu, ale też z niepełnosprawnością intelektualną czy zaburzeniami poznawczymi. Strony internetowe i aplikacje mobilne, które spełniają wytyczne WCAG nazywamy dostępnymi cyfrowo. (źródło/więcej informacji: serwis www.gov.pl).
Zobacz również: wytyczne WCAG
Zasady WCAG
4 zasady, które stanowią fundament dostępności internetowej: postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i solidność. (więcej informacji: www.w3.org)
Wytyczne WCAG
13 wytycznych definiuje podstawowe cele, do których powinni dążyć autorzy, aby treści były bardziej dostępne dla użytkowników z różnymi niepełnosprawnościami. Wytyczne nie są mierzalne, ale stanowią ogólne ramy i cele do osiągnięcia. Mają pomóc autorom zrozumieć kryteria sukcesu i pozwolić na ich skuteczniejsze wdrażanie. (źródło/więcej informacji: www.w3.org)
Kryteria sukcesu
Dla każdej wytycznej opracowano mierzalne kryteria sukcesu. Pozwala to na zastosowanie WCAG 2.1 wszędzie tam, gdzie konieczne jest sprawdzenie zgodności z wytycznymi, np. przy specyfikacji projektu, zamawianiu usług internetowych, w przepisach prawnych oraz przy umowach. Aby zaspokoić potrzeby różnych grup i różnych sytuacji, zdefiniowano trzy poziomy zgodności: A (najniższy), AA i AAA (najwyższy). (źródło/więcej informacji: www.w3.org)
Poziomy zgodności WCAG
W celu zaspokojenia potrzeb różnych grup i różnych sytuacji, zdefiniowano trzy poziomy zgodności WCAG: A (pojedyncze A, poziom najniższy, musi zostać wdrożony), AA (podwójne A, zgodność z ustawą o dostępności cyfrowej) i AAA (potrójne A, poziom najwyższy, wzmocniony).
Polski język migowy, PJM
Polski język migowy (PJM) – język migowy, którym posługują się głusi Polacy. PJM jest pełnoprawnym językiem, posiadającym wszystkie cechy języka; charakteryzuje się gramatyką wizualno-przestrzenną, tzn. zamiganie jakiegoś znaku w konkretnym miejscu nadaje mu dodatkowe znaczenie (co jest wykorzystywane np. do określenia czasu).
Tekst odczytywalny maszynowo
Tekst, który może być odczytany przez syntezator mowy, przy pomocy czytnika ekranu (w telefonie komórkowym lub komputerze, np. z wykorzystaniem bezpłatnego oprogramowania NVDA).
Tekst łatwy do czytania i rozumienia, ETR
Sposób przedstawiania informacji w postaci tekstu i uzupełniającej grafiki, umożliwiający zrozumienie przekazywanych treści osobom z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim lub umiarkowanym.
Ekstranet
Niepubliczna sieć telekomunikacyjna, do której dostęp może być uzyskiwany z punktów dostępu usytuowanych w więcej niż jednej strukturze organizacyjnej lub organizacji.
Intranet
Niepubliczna sieć telekomunikacyjna, do której dostęp może być uzyskiwany z punktów dostępu usytuowanych w jednej strukturze organizacyjnej lub organizacji.
Technologie wspomagające
Sprzęt i oprogramowanie, które działa jako program użytkownika lub współdziała ze standardowymi programami użytkownika, aby zapewnić niezbędne osobom z niepełnosprawnościami funkcjonalności, przekraczające możliwości standardowych programów użytkownika. (źródło/więcej informacji: www.w3.org)
Określony programowo
Takie przedstawienie danych przez oprogramowanie dostawcy, które pozwala różnym programom użytkownika, w tym technologiom wspomagającym, odczytać i przedstawić daną informację, w sposób, jakiego potrzebuje użytkownik. (źródło/więcej informacji: www.w3.org)
Czytnik ekranu
Czytnik ekranu (ang. screen reader) - program komputerowy, który rozpoznaje i interpretuje informacje wyświetlane na monitorze komputera, a następnie przedstawia je użytkownikowi w postaci głosowej lub zostaje wysłany do brajlowskiego urządzenia wyjściowego. Czytniki ekranowe są formą technologii asystujących, wykorzystywaną m.in. przez osoby niewidome, niedowidzące, głuchoniewidome czy mające trudności w uczeniu się (źródło/więcej informacji: wikipedia.org). Przykładem darmowego czytnika ekranu jest NVDA.
NVDA
Czytnik ekranu (ang. screen reader) dla systemu Microsoft Windows. Jest rozwijany przez organizację NV Access we współpracy z globalną społecznością użytkowników. Program dzięki wbudowanej obsłudze syntezy mowy oraz brajla, pozwala osobom niewidomym i niedowidzącym korzystać z komputera pracującego w oparciu o systemy operacyjne Windows bez konieczności ponoszenia większych kosztów niż te, które ponoszą osoby widzące.Czytnik ekranu NVDA dostępny jest za darmo na licencji GPL. (źródło: www.nvda.pl).
UX
User experience - projektowanie/tworzenie zorientowane na odczucia użytkownika projektowanego/tworzonego produktu/usługi, dbanie o to, aby produkt wzbudzał u użytkownika pozytywne odczucia.
SEO
Optymalizacja dla wyszukiwarek internetowych (ang. search engine optimization, SEO; zwana także pozycjonowaniem) – procesy zmierzające do osiągnięcia przez dany serwis internetowy jak najwyższej pozycji w wynikach organicznych wyszukiwarek internetowych dla wybranych słów i fraz kluczowych. (źródło/więcej informacji: wikipedia.org)
Kaskadowe arkusze stylów, CSS
Kaskadowe arkusze stylów (ang. Cascading Style Sheets) – język służący do nadawania wyglądu stronom internetowym.